Catch-light: Yếu tố nhỏ nhưng quyết định lớn trong nhiếp ảnh chân dung

Ai cũng biết rằng đôi mắt là 'cửa sổ tâm hồn', còn trong nhiếp ảnh chân dung thì catchlight (ánh sáng phản chiếu trong mắt) chính là yếu tố làm nên sức sống, chiều sâu và cảm xúc cho 'cửa sổ' ấy. Đây không chỉ là một chi tiết nhỏ về mặt thị giác, mà là thành phần then chốt góp phần tạo nên sự lôi cuốn cho bức ảnh.

CATCHLIGHT LÀ GÌ?

Catchlight là điểm sáng nhỏ xuất hiện trong đồng tử của mẫu ảnh, được tạo ra bởi ánh sáng phản xạ từ nguồn sáng – có thể là ánh sáng tự nhiên (như cửa sổ) hoặc nhân tạo (như đèn studio). Tuy chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong khung hình nhưng catchlight lại đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc làm cho đôi mắt trông có sức sống, có hồn và chân thực hơn. Đó là lý do tại sao trong các tác phẩm chân dung chuyên nghiệp, việc kiểm soát và duy trì catchlight luôn được các nhiếp ảnh gia chú trọng.

Ảnh: ExpertPhotography

Nếu thiếu ánh sáng phản chiếu (catchlight), đôi mắt sẽ trông tối, đờ đẫn hoặc thiếu sức sống, khiến toàn bộ bức chân dung trở nên nhạt nhòa, thiếu cảm xúc. Trừ trường hợp nhiếp ảnh gia cố ý để một đôi mắt như vậy nhằm đưa thông điệp nào đó.

 

Ảnh chân dung một cụ bà được mệnh danh "cụ bà đẹp nhất thế giới" ở Hội An trong bộ ảnh Hidden Smile nổi tiếng của nhiếp ảnh gia Rehahn

 

Ảnh: Jimmy Nelson

Catchlight giúp đôi mắt sáng, có điểm nhấn, thu hút ánh nhìn người xem ngay lập tức và góp phần truyền tải cảm xúc sâu sắc của chủ thể – đây là yếu tố cốt lõi làm nên sự thành công của một bức ảnh chân dung.

Ảnh: Eric Lafforgue

VAI TRÒ CỦA CATCHLIGHT TRONG ẢNH CHÂN DUNG

  1. Khơi gợi cảm xúc và sức sống
    Một đôi mắt không có catchlight thường trông đờ đẫn, thiếu kết nối – làm giảm sự tương tác giữa chủ thể và người xem. Catchlight chính là điểm sáng thể hiện "sự sống" trong ánh nhìn.

  2. Tăng tính thẩm mỹ cho bức ảnh
    Một đôi mắt lung linh ánh sáng luôn tạo cảm giác nghệ thuật và thu hút hơn. Một điểm sáng nhỏ được đặt đúng vị trí có thể nâng tầm toàn bộ chân dung, giúp gương mặt trở nên nổi bật, ánh mắt thu hút hơn và biểu cảm rõ nét hơn.

Bức ảnh để đời của nhiếp ảnh gia nổi iếng Steve Mccurry

  1. Gợi lên cá tính hoặc cảm xúc của chủ thể
    Catchlight có thể được điều chỉnh về hình dạng, vị trí và cường độ để thể hiện những cảm xúc khác nhau: dịu dàng, huyền bí, mạnh mẽ, vui tươi,...Ví dụ: Một catchlight tròn mềm trong mắt có thể tạo cảm giác đáng yêu và dễ gần, trong khi catchlight góc cạnh (do softbox vuông tạo ra) có thể cho cảm giác hiện đại và mạnh mẽ.

  2. Tăng sức sống và cảm xúc cho đôi mắt
    Catchlight giúp đôi mắt không bị "chết", tránh cảm giác vô hồn hoặc tối tăm. Đôi mắt có ánh sáng sẽ khiến chủ thể trông sống động, có hồn và truyền tải cảm xúc mạnh mẽ hơn.

  3. Tạo chiều sâu và sự lập thể
    Ánh sáng phản chiếu trong mắt giúp tạo cảm giác lập thể (3D), làm nổi bật đôi mắt trên gương mặt. Điều này góp phần làm cho bức ảnh có chiều sâu hơn, không bị phẳng. 

  4. Hướng sự chú ý của người xem
    Đôi mắt thường là nơi đầu tiên người xem nhìn vào trong một bức chân dung. Catchlight giúp mắt nổi bật hơn, từ đó dẫn dắt ánh nhìn của người xem một cách tự nhiên.

  5. Tăng tính thẩm mỹ cho bức ảnh
    Một đôi mắt lung linh ánh sáng luôn tạo cảm giác nghệ thuật và thu hút hơn. Nhiều nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp coi catchlight là yếu tố không thể thiếu để tạo ra một bức chân dung đẹp.

     

     

Ảnh: Lee Jeffries

MỘT CATCHLIGHT “ĐẸP” TRÔNG NHƯ THẾ NÀO?

  • Vị trí hợp lý trên đồng tử
    Catchlight lý tưởng thường xuất hiện tại vị trí 10 giờ hoặc 2 giờ (nếu hình dung đồng tử như mặt đồng hồ). Đây là vị trí ánh sáng đến từ phía trên trước, mô phỏng ánh sáng tự nhiên từ cửa sổ hoặc đèn chính đặt cao.

  • Kích thước và hình dạng cân đối
    Tùy vào thiết bị chiếu sáng, catchlight có thể có hình tròn (beauty dish), chữ nhật (softbox, cửa sổ), hoặc bầu dục. Yếu tố quan trọng là: kích thước nên vừa phải – đủ để người xem nhận ra, nhưng không lấn át hoặc che khuất con ngươi.

  • Số lượng hợp lý
    Một ánh catchlight trong mắt thường là đủ. Nếu bức ảnh có nhiều hơn một, cần đảm bảo vị trí và hướng sáng được sắp xếp hài hòa, tránh gây phân tâm hoặc khiến ánh nhìn trở nên thiếu tự nhiên.

 

Ảnh: David Lazar 

 

Ảnh: David Lazar 

CÁCH TẠO RA CATCHLIGHT MỘT CÁCH CÓ KIỂM SOÁT

  • Sử dụng ánh sáng chính hiệu quả
    Đặt đèn chính ở phía trước và hơi chếch lên trên mắt người mẫu để tạo catchlight ở vị trí 10h hoặc 2h. Đèn càng mềm (soft light) thì catchlight càng dịu và thẩm mỹ.

  • Tận dụng phản quang và ánh sáng phụ
    Trong môi trường không có đèn studio, có thể dùng hắt sáng (reflector), tường sáng, hoặc bất kỳ bề mặt phản chiếu nào để đưa ánh sáng vào mắt.

  • Kỹ thuật chụp ngược sáng có hỗ trợ
    Khi chụp ngược sáng hoặc trong điều kiện ánh sáng phía trước yếu, hãy sử dụng một nguồn phản chiếu phía trước để tạo catchlight – ngay cả khi ánh sáng chủ đạo đến từ phía sau.

  • Lưu ý khi bạn chụp ở ngoài trời
    Nguồn sáng chính của bạn sẽ là ánh sáng tự nhiên từ mặt trời. Như đã đề cập trước đó, đây là phương pháp dễ nhất bạn có thể sử dụng để tạo ra ánh sáng thu hút. Bí quyết khi chụp chân dung ngoài trời là tìm ra vị trí đứng/ngồi cho đối tượng của bạn để có được ánh sáng bắt sáng mà bạn muốn. Yêu cầu người mẫu hướng mặt về phía mặt trời để ánh sáng phản chiếu trong mắt họ. Nhưng bạn cũng có thể yêu cầu họ quay lưng lại với nguồn sáng miễn là có bề mặt phản chiếu (như cửa sổ hoặc gương) trước mặt họ.

    Để tạo ra ánh sáng bắt sáng tốt nhất, bạn cần tìm các yếu tố tạo thành "khung" trong mắt. Đó có thể là bất kỳ thứ gì từ tòa nhà đến ngọn núi trên đường chân trời. Ngoài ra, bạn thậm chí có thể sử dụng các đám mây để khuếch tán ánh sáng mặt trời và tạo ra các quả cầu mềm mại xung quanh mắt.

    Trong hầu hết các trường hợp, tốt nhất là chụp vào giờ vàng khi mặt trời ở thấp trên đường chân trời. Bằng cách đó, bạn cũng có thể chụp được hình bóng trong mắt đối tượng của mình.
    Tất nhiên, bạn vẫn có thể chụp ảnh ánh sáng bắt sáng ngay cả khi không phải lúc bình minh hay hoàng hôn. Chỉ cần bạn tìm được những cấu trúc có thể sử dụng làm khung, bạn sẽ có được những kết quả tuyệt đẹp.

Ảnh: Phil Borges

Ảnh: Joel Santos

🔧 Thiết Lập Catchlight: Các Bước Cơ Bản

1. Xác định vị trí ánh sáng

Đặt nguồn sáng ở góc từ 0 đến 45 độ so với trục chính diện của mẫu. Tức là, ánh sáng không nên hoàn toàn chính diện, nhưng cũng không quá chếch ngang – duy trì trong khoảng đó sẽ tạo catchlight tự nhiên và mềm mại.

2. Nâng độ cao nguồn sáng

Nguồn sáng nên được đặt cao hơn tầm mắt của mẫu khoảng 30–45 độ. Đây là vị trí lý tưởng để tạo catchlight nằm ở phần trên của tròng mắt – giúp đôi mắt trông sáng, sâu và có "hồn".

💡 Mẹo nhanh

Một catchlight ở vị trí 10 giờ hoặc 2 giờ (tưởng tượng con ngươi như mặt đồng hồ) thường được xem là lý tưởng trong nhiếp ảnh chân dung.

3. Xử lý khi mẫu đeo kính

Nếu mẫu của bạn đeo kính, hãy chú ý đến hiện tượng phản chiếu. Catchlight có thể xuất hiện trên tròng kính thay vì trong mắt – điều này dễ gây mất tập trung.

👉 Cách xử lý

Thử thay đổi góc chụp (hạ thấp hoặc nâng cao máy ảnh) để tránh ánh sáng phản xạ trực tiếp vào kính.

Hoặc điều chỉnh nhẹ vị trí nguồn sáng cho đến khi catchlight nằm trong mắt nhưng không phản chiếu trên kính.

 

Ảnh: David Lazar

Ảnh: expertphotography 

KẾT LUẬN

Nếu bạn từng xem một bức chân dung mà cảm thấy ánh mắt người trong ảnh như đang “nói chuyện” với mình, rất có thể đó là nhờ catchlight. Và nếu bạn thấy ánh mắt trong ảnh của mình trông “thiếu hồn” dù mọi yếu tố kỹ thuật khác đều đúng – hãy kiểm tra lại ánh sáng trong mắt.

Catchlight không chỉ là một điểm sáng – mà là ngôn ngữ thầm lặng của ánh sáng, là yếu tố nhỏ nhưng góp phần làm nên sự khác biệt giữa một bức ảnh “đúng kỹ thuật” và một bức ảnh “đầy cảm xúc”... 

"Hãy để ý đến catchlight trong lần chụp chân dung tiếp theo của bạn – vì đôi

khi, sự sống của cả bức ảnh chỉ nằm trong một chấm sáng nhỏ.

 

 

Tổng hợp

 

Related Articles

Thế nào là full-frame, thế nào là crop?

Cách tính tuổi của lens Canon

Chụp mãi vẫn không đẹp? Bạn đã chú ý ánh sáng khi chụp ảnh chưa

Cách chụp ảnh mặt trăng bằng máy ảnh du lịch

Khái niệm ISO, tốc độ cửa chập và khẩu độ

Menu